مثلث سازی در روابط، به یک الگوی ارتباطی اشاره دارد که در آن یک فرد از تعامل و گفتگویِ مستقیم با دیگری اجتناب می کند و در عوض از شخص سوم به عنوان واسطه استفاده می کند.

این موضوع می تواند سوء تفاهم ها و درگیری هایی را ایجاد کند، که اغلب به عنوان یک استراتژیِ دستکاریِ روانی برای کنترل یا کسب قدرت عمل می کند.

مثلث سازی همانطور که اشاره شد، شکلی از دستکاری روانی است و برای بهره برداری از تعامل بین دو نفر که مستقیماً با هم ارتباط برقرار نمی کنند استفاده می شود.

مثلث سازی یک مکانیسم ناسالم است که می تواند سمیّت و منفی های غیر ضروری و اضافی در روابط ایجاد کند.

برای افرادی که تمایل به دستکاری روانی دیگران دارند تا به آنچه می‌خواهند برسند یا دیگران را علیه یکدیگر قرار دهند، می‌تواند به فرآیندی منظم و عادت تبدیل شود.

مثلث‌سازی اغلب تلاشی است برای افراد در تلاش جهت در اختیار گرفتن کنترل موقعیت و کسب مزیت از آن به شکل وفاداری یا توجه طرف‌های دیگر.

مثلث سازی را می توان در شکل‌هایی از انواع روابط استفاده کرد.

مثلث سازی می تواند در خانواده ها اتفاق بیفتد، مثلاً بین خواهر و برادر یا یکی از والدین، و کودک می تواند اتحادی را علیه والدِ دیگر تشکیل دهد.

زوجینی که در مهارت های زوجی نقص دارند، یا آسیب های حل نشده و طرحواره های فعال در رابطه شان پُررنگ است، جهتِ حل و فصل مشکلات خودشان همواره یک نفرِ سوم را مثلث میکنند و پای او را به کشمکش های زناشویی و مشکلات زندگی مشترک باز می کنند.

حال این نفر سوم میتواند پدر و مادرهای زوج، عموها و خاله‌ها، فرزندان، خواهر و برادرها و یا دوستان و حتی افراد غریبه و اساتیدِ عرفان های کاذب باشد.
خیلی از اوقات هم از این افرادِ مثلث شده به عنوان اهرم فشار سوءاستفاده می شود.
اهرم فشار به همسر یا فرزندان یا اعضای دیگر خانواده.

در خوشبینانه ترین حالت، فردِ مثلث شده به خاطر عدم بینش و تسلط بر رویکردهای آسیب شناختی و روانشناختی، نه تنها کمکی به زوجین نمی کند بلکه خودش هم درگیر مشکلات آنها شده و رابطه‌ی آن دو نفر را به بیراهه و خودش را به فرسودگی می کشاند.

گاهی اوقات، افراد مثلثی حتی نمی دانند که از آنها برای دستکاری دیگران استفاده می شود!

یکی دیگر از معضلات مثلث سازی این است که رابطه‌ی زوجین را با هم قطع می کند و ارتباط آنها به فردِ مثلث شده محول می شود.

مثلث سازی در خانواده می تواند یک شکلِ مضر از مداخله‌ی روانی باشد.
پدر و مادر ناآگاهی که به دلیل ضعف‌های ارتباطی و روانشناختی خودش، با یکی از فرزندان مثلث سازی می کند، خانه و خانواده را به جبهه‌ی جنگ تبدیل می کند ، که نتیجه ای جز ایجاد دشمنی، کینه و خصومت مابین اعضای خانواده نخواهد بود.

در فهرست رفتارهای سمّی، مثلث سازی ممکن است شناخته شده ترین باشد.

اما مثلث سازی دقیقاً چیست، چرا یک تاکتیکِ دستکاریِ رایج است و چگونه می توانیم آن را تشخیص دهیم؟


مثلث سازی رویکردی است که توسط افراد مختلف استفاده می شود که در یک چیز مشترک هستند: ناامنی.

در نتیجه، آن‌ها مایلند اعضای خانواده یا دیگران را به روش‌های مضر هدایت یا کنترل کنند، تا به آنچه می‌خواهند برسند یا در یک رابطه احساس کنترل و امنیت کنند .

مثلث سازی می تواند به طور موقت استرسِ شرایط را کاهش دهد.
با این حال، می‌تواند خطرآفرین نیز باشد، زیرا منجر به الگوها و چرخه‌های ناکارآمد در رابطه می‌شود، به خصوص اگر در چندین موقعیت تقویت شود.
لذا با گذشتِ زمان، موقعیتی درهم و برهم ایجاد می کند که اغلب منجر به احساسات آسیب دیده یا سوء تفاهم می شود.

ناجی ها یا ایثارگرانِ مثلث ساز
این منجی ها یا ایثارگران معمولا در قالبِ دوستان، اساتید عرفانی و معنوی یا افراد بیکار و بی دغدغه ظاهر می شوند.
باور نجات دهنده این است: بگذار کمکت کنم!
این افراد سخت تلاش می کنند تا به دیگران کمک کنند و از آنها مراقبت کنند.
این افراد اغلب نیاز دارند به دیگران کمک کنند تا از خودشان احساس رضایت کنند در حالی که نیازهای خود را کنار گذاشته و مسئولیتِ نیازهای واقعی خود را بر عهده نمی گیرند.
کمک کننده و کمک گیرنده، به طور کلاسیک به هم وابسته هستند.
آنها به افراد آسیب دیده و نیازمند، نیاز دارند تا از آنها حمایت کنند و به همین خاطر اغلب نمی توانند اجازه دهند فرد آسیب دیده بهتر شود.
ناجی ها از تاکتیک های دستکاری مانند احساس گناه استفاده می کنند تا قربانیان خود را به خود وابسته نگه دارند زیرا ناجی یا ایثارکننده ها اگر به کسی کمک نکنند احساس گناه می کنند.
از آنجایی که ایثارگران اغلب بیش از حد تلاش می کنند، خسته می شوند و به شیوه ای مقدس گرفتار می شوند، و از درون فرو می ریزند.

مثلث سازی در روابط عاشقانه
در یک رابطه عاشقانه، فردِ دستکاری کننده معمولاً شخص دیگری را وارد ارتباط صمیمی خود می کند و باعث ایجاد اصطکاک، سردرگمی و حسادت می شود.
با این وجود، فرد معمولاً از توجه، چه مثبت و چه منفی، لذت می برد و حتی ممکن است به افراد مثلثی اجازه دهد که یکدیگر را رقیب بدانند تا بتوانند برای جلب توجه با هم دعوا کنند.
در نسخه‌ی عاطفیِ مثلث سازی، این شکافتن و برون‌ریزی نکته ی اساسی است.
دوست یا شریک جدید ایده آل است، در حالی که فرد قبلی در آن موقعیت کاملاً ناقص است.

●● مقابله با مثلث سازی
هنگام برخورد با مثلث‌سازی، مهم است که به یاد داشته باشید که فقط شما بر کاری که انجام می‌دهید و رابطه‌ای که دارید مسئول هستید و باید روی آن کنترل داشته باشید، نه فردِ دلسوز، تحریک‌کننده یا طعمه‌گذار.

به یاد داشته باشید، هیچکس نمی تواند بدون اجازه شما احساس بدی در رابطه‌ی شما ایجاد کند.

ارتباط سالم مستلزم صراحت و اصالت و تلاش برای حل تعارض است نه ایجاد یا شبیه سازیِ آنها.

● قوی ترین راه برای مقابله با این موقعیت ها این است که یک قدم به عقب بردارید، آنچه را که اتفاق می افتد ارزیابی کنید و بر اساس آن عمل کنید.

● موثر ترین کار برای حذفِ مثلث ها این است که با یک روانشناس یا متخصص بهداشت روان، مشکل خود را مطرح کنید، روانشناسان و متخصصان حوزه‌ی بهداشت روان آموزش‌ها و مهارتهای تخصصی و علمی لازم را آموخته اند تا ضمنِ حفظ تعهد و موضعِ بی طرف، بتوانند مشکل شما را به صورت تخصصی ریشه یابی کنند و راهکار ارائه نمایند.

● در زندگی خود افراد را اولویت بندی کنید. همسر یا شریک زندگی خود را در اولویت قرار دهید. بعد فرزندان و دیگر افراد نزدیک و امن خود را.

● با شریک زندگی خود شفاف سازی و گفتگو کنید.

● با عزیزان و افراد مورد اعتماد زندگی خود در ارتباط باشید تا هنگام بروزِ شرایط استرس زا و مشکل ساز بتوانید از دایره‌ی حمایتی و عاطفی آنها بهره مند گردید.

● تعادل سالمی بین خانواده، دوستان، کار و اوقات فراغت ایجاد کنید.

● اگر احساس کردید که یک مکالمه به یک مکالمه ناسالم یا ناکارآمد تبدیل می شود، خود را از آن دور کنید تا بتوانید در یک موقعیت آرام تر یا در حضور یک متخصص بهداشت روان ، به گفتگو ادامه دهید.

● خویشتن داری خود را حفظ کنید.
به طوری که شما قدرت خود و خانواده و شریک زندگی خود را حفظ می کنید و نشان می دهید که هیچ کسی توانایی دستکاری وکنترل زندگی شما را نخواهد داشت.

● برای شکستن مثلث ها و حفظ رابطه، روی چرایی‌ها وسواس نداشته باشید.
ممکن است در حال تجزیه و تحلیل باشید که چرا شریک زندگی یا یکی از اعضای خانواده شما را مثلث می کند یا عمداً سعی می کند یک موقعیت بینِ فردی را پیچیده کند.
با این حال، درگیر شدن در این وسواس و پریشانی، اغلب ناامید کننده است و همیشه به پاسخ های قطعی منجر نمی شود.
در عوض، بهتر است تلاش‌های خود را بر این متمرکز کنید که چگونه می‌توانید محدودیت‌های بهتری تعیین کنید و در صورت نیاز رابطه‌ی خود را دوباره تعریف و بازنشانی کنید.

●در آخر، خیلی از اوقات افرادی در زندگی ما پیدا می شوند که بدون اینکه خودمان بخواهیم؛ خودشان را به عنوان حامی، دلسوز و عقلِ‌کل به رابطه یا زندگی شخصی ما تحمیل می کنند و با ما و شریک زندگی ما یا فرزندان ما یا خانواده ما مثلث سازی می کنند.
برای رهایی از دامِ چنین افرادی باید مرزهای خود را تعیین کنید.
شما در این شرایط باید با اقتدار به این فردِ مثلثی بفهمانید که از کاری که انجام می دهد آگاه هستید.

البته انتظار داشته باشید که در صورت انجام این کار، آنها دخالت ها و انگیزه‌های مثلثی خود را انکار کنند، توجیه کنند، یا حتی سعی کنند آن را به سمت شما سوق دهند یا فرافکنی کنند.

اما سعی کنید در موضع خود بایستید و به آنها بگویید که اگر به این روش به شما و رابطه‌ی شما آسیب برسانند، پایان دادن به ارتباط با آن فرد، واکنش جدّی و استفاده از ظرفیت های قانونی و حقوقی برایتان محفوظ است.

References

Bell, L. G., Bell, D. C., & Nakata, Y. (2001). Triangulation and adolescent development in the US and Japan. Family Process, 40 (2), 173-186.

Dallos, R., & Vetere, A. (2012). Systems theory, family attachments and processes of triangulation: Does the concept of triangulation offer a useful bridge?. Journal of Family Therapy, 34 (2), 117-137.

Haefner, J. (2014). An application of Bowen family systems theory. Issues in mental health nursing, 35 (11), 835-841.

Wang, L., & Crane, D. R. (2001). The relationship between marital satisfaction, marital stability, nuclear family triangulation, and childhood depression. American Journal of Family Therapy, 29 (4), 337-347.